Laatste Nieuwsbrief - Voorjaar 2020
Nieuwsbrief
Vereniging voor Muziektheorie
Jaargang 4, nr.1 - Voorjaar 2020
Vereniging voor Muziektheorie
Jaargang 4, nr.1 - Voorjaar 2020
|
|
Brief van John Koslovsky, vertrekkende voorzitter
Beste collega’s en vrienden,
Het dagelijkse nieuws vertelt ons dat we in uitdagende tijden leven, en dat is zonder twijfel waar. We zitten opgesloten in onze huizen, soms met familie en soms alleen. Voor degenen die in het openbare leven werkzaam zijn is alles nagenoeg tot stilstand gekomen; voor wie op scholen werken zijn de verantwoordelijkheden meer dan verdubbeld door de online lesprogramma’s. Maar midden in de algemene oproer en onzekerheid is het fantastisch om te horen hoe collega’s het initiatief hebben genomen om door te gaan met lesgeven en onderzoek te doen in theorie en analyse. We willen onze leden aanmoedigen ideeën en ervaringen met elkaar te delen als een middel om elkaar extra te steunen en om nieuwe vormen van samenwerking te ontwikkelen. Om die reden heeft het bestuur van VVM een pagina aan de website toegevoegd waar de leden links kunnen plaatsen over muziektheoretisch onderwijs en onderzoek. We nodigen U als leden uit om links en andere ideeën te suggereren voor de site, en om ons interessante initiatieven toe te sturen die U op ons vakgebied ontwikkelt gedurende de corona crisis!
Bij mijn vertrek dit jaar uit het bestuur wil ik graag mijn dankbaarheid uitspreken voor het feit dat ik in het bestuur van de Vereniging voor Muziektheorie heb mogen zitten; eerst als algemeen lid (2011-2015) en daarna als voorzitter (2015-2020). Mijn tijd als bestuurslid en als voorzitter was buitengewoon bevredigend en inspirerend, vooral omdat het me in contact heeft gebracht met talloze collega’s en studenten in Nederland en Vlaanderen, en omdat het me in de gelegenheid heeft gesteld om contacten te leggen met theoretici uit heel Europa en kennis te maken met allerlei verschillende pedagogische en academische tradities. Deze aspecten hebben ervoor gezorgd dat de vele uren van extra werk achter de schermen de moeite waard zijn geweest; eindeloze emails schrijven, bijeenkomsten en evenementen organiseren, ervoor zorgen dat de VVM zichtbaar aanwezig blijft, en vergaderen met het bestuur in cafés, restauranten en scholen overal in de Lage Landen. Er was voor mij geen betere gelegenheid om afscheid te nemen van het bestuur dan met een conferentie (“Beethoven 2020”) waar zovele van mijn theorie collega’s en vrienden aanwezig waren. Ik kan slechts doorgaan met het aanmoedigen van onze leden om te overwegen een actieve rol te spelen in het bestuur: het is een ervaring waar veel tegenover staat!
Graag spreek ik met name dank uit aan mijn mede-bestuursleden voor hun niet-aflatende steun en goodwill in de afgelopen vijf jaar. In alle oprechtheid kan ik zeggen dat iedere bijeenkomst die we hadden in een positieve en collegiale sfeer verliep. En tenslotte wil ik alle leden bedanken voor het vertrouwen in mij gesteld om de Vereniging te leiden. Vanaf mijn komst naar Nederland in 2010 heb ik de VVM altijd beschouwd als een groep van gelijkgestemde docenten en onderzoekers met wie ik verder vorm kan geven aan mijn professionele hartstocht, muziektheorie. Uiteraard zal ik een actief en toegewijd lid blijven zolang de VVM bestaat!
Ik vertrouw erop dat ons bestuur door zal gaan met het stimuleren van muziektheorie in al haar verschijningsvormen, en dat het ook in de komende jaren een sterke aanwezigheid zal behouden als Nederlands-Vlaamse groep vakmensen op het gebied van de muziektheorie.
John Koslovsky
Het voorzitterschap van John Koslovsky, 2015-2020
13 februari jongstleden was de eenentwintigste verjaardag van de Vereniging voor Muziektheorie. Als je met een aantal enthousiastelingen een vakvereniging opricht wil je ook dat die vereniging je eigen maximale bestuurstermijn overleeft. En jouw opvolgers aanvaarden op hun beurt de verantwoordelijkheid om zoveel interesse voor haar te wekken dat later weer anderen hun taken willen overnemen. Elke jaarvergadering is in dat opzicht spannend: zullen zich voldoende leden aandienen voor de vacante posities in het bestuur? Laten we wel wezen: dit kan voor een scheidend voorzitter toch een beetje voelen als een examen.
Te oordelen naar het feit dat op de ledenvergadering van 29 februari, tijdens het internationale Beethoven-congres in het Conservatorium van Amsterdam, alle vacante posities zonder moeite konden worden bezet, is John Koslovsky na vijf dienstjaren voor dat examen ruimschoots geslaagd. En het congres was een passend decor voor het afscheid van een voorzitter die negen jaar geleden als net geïmmigreerde Amerikaan in Amsterdam tot het VvM-bestuur toetrad, en nu de buitenlandse gasten en de verenigingsleden een verrassend inkijkje gaf in de recente geschiedenis van de Nederlandse muziektheorie tijdens een terugblik op de carrière van vertrekkend docent Paul Scheepers. Daarna volgde nog een duo-optreden met pianist en muziektheoreticus Inés Costales in een concert-lecture rond Beethovens opus 110, waarin John de analytische inzichten van Paul confronteerde met die van Heinrich Schenker, Roger Kamien, David Beach en William Kinderman – maar ook met zijn eigen ideeeën en die van Pauls eigen studenten.
Het was een optreden dat Johns relatie met de Vereniging voor Muziektheorie tekende.
De vereniging heeft zich vanaf het prille begin zowel willen richten op de onderwijspraktijk in het eigen taalgebied als op het internationale muziektheoretische en -analytische onderzoek – weet u het nog? Een ingewikkeld uitgangspunt, zo is gebleken, want het riep telkenmale de vraag op: hoeveel van elk? Vergelijk het met een scène uit de film Prick Up Your Ears (Stephen Frears, 1987): in een crematorium wordt de as van twee gestorven geliefden, Joe en Ken, in een urn gemengd door de zus van Joe: “I am afraid I’ve put in too much of Joe”, zegt de zus; waarop een vriendin van beide mannen antwoordt: “It’s a gesture, darling, not a recipe”.
Voor John Koslovsky gaan onderwijs en onderzoek hand in hand; en hij is gewend zijn vak in verschillende werelddelen, en delen van werelddelen, te beoefenen. Opmerkelijk genoeg was hij bestuurslid in een periode waarin de vereniging afscheid leek te nemen van de traditie van jaarlijkse internationale congressen, en ertoe overging kleinere evenementen te organiseren of te ondersteunen die meer aansloten bij de actuele thematiek aan het gastinstituut. Ook een andere ontwikkeling waarvoor hij zich met zijn bestuur sterk maakte was eerder ‘nationaal’: het verhogen van het studentenaandeel in de activiteiten van de vereniging. In 2017 stelde de VvM een bestuurszetel in voor een student-lid, en tijdens het congres ‘Muziektheorie en integratie’ (2018) – een coproductie van de VvM en het Conservatorium Maastricht – werd voor het eerst een ‘jongerensymposium’ gepresenteerd.
Tegelijkertijd was John erg actief in het versterken van de contacten met de andere Europese verenigingen voor muziektheorie en -analyse. Hij heeft zich namens de VvM ingespannen voor de task force die de samenwerking tussen die verenigingen coördineert, en die tevens de continuïteit van de gezamenlijke congressen (de EuroMACs) moet bewaken. Verder heeft hij met zijn bestuur de samenwerking met Leuven University Press gestroomlijnd ten behoeve van het internationale verenigingstijdschrift Music Theory & Analysis. De aanwezigheid van directeur Veerle de Laet tijdens de laatste ledenvergadering bevestigde de goede verstandhouding die er nu bestaat tussen vereniging en uitgever. Met de collega’s van de Gesellschaft für Musiktheorie heeft John gesprekken gevoerd over een gezamenlijk congres in de toekomst. Dit idee geeft hij zijn opvolgers als een voorlopig nog immateriële erfenis mee.
De Vereniging voor Muziektheorie wordt gezien, en mag gezien worden. Namens de leden van de vereniging wil ik John bedanken voor zijn voorzitterschap in de afgelopen jaren.
Michiel Schuijer
In memoriam Theo Verbey
Op 13 oktober 2019 overleed Theo Verbey op 60 jarige leeftijd. Theo was lid van de VvM en vooral in de begindagen van de vereniging zeer betrokken bij verenigingsactiviteiten. Hij heeft veel voor de Nederlandse muziektheorie betekend, bovenal in zijn rol als docent muziektheorie, arrangeren en orkestratie, een rol die hij vervulde aan het Koninklijk Conservatorium en aan het Conservatorium van Amsterdam.
Hij was een zeer geliefd docent, die steevast een diepe indruk achterliet bij zijn studenten met zijn brede en diepgaande kennis van de historie en ontwikkeling van de instrumentatiekunst, alsmede met zijn eigen buitengewoon fraaie arrangementen en orkestraties. Zijn lestaak nam hij uiterst serieus. Zo had hij iedere orkestratieopdracht die hij aan studenten meegaf ook zelf geheel uitgewerkt, waardoor studenten wekelijks konden "afkijken" in de keuken van de meester. En van elk van zijn studenten hield hij de studieresultaten nauwgezet bij, die hij jarenlang bewaarde, om de vruchten van zijn arbeid, en die van het conservatorium, te kunnen volgen.
Ook bij zijn collega's stond Theo in hoog aanzien. Niemand betwistte zijn inhoudelijke autoriteit en de zorgvuldigheid waarmee hij de studenten tegemoet trad was ook buiten zijn leskamer bekend. Diezelfde zorgvuldigheid legde hij aan de dag in zijn contacten met collega's, die altijd uiterst professioneel en zaakkundig waren.
Als componist nam Theo een belangrijke plek in in het Nederlandse muzieklandschap. Zijn rijke, toegankelijke idioom sprak zowel de musici als het publiek gemakkelijk aan, en het was voor hem vanzelfsprekend om nadrukkelijk zijn plek in te nemen in de traditie van de westerse klassieke muziek. Je zou daarbij kunnen zeggen dat het feit dat hij tevens theoreticus was, in zijn werk duidelijk te horen was. Als zodanig behoorde hij tot een uitstervende soort: hij was in Nederland een van de laatste verbindende factoren tussen twee disciplines die sinds mensenheugenis nauw verbonden zijn geweest.
Wie zo gefortuneerd was om Theo ook privé mee te maken, weet dat hij in de huiskamer niet veel anders was dan in de leskamer: uiterst innemend en zachtaardig, soms wat gereserveerd, maar hartelijk. Hij sprak graag bij een goed glas wijn over zijn geliefde onderwerpen ‒ naast muziek ook literatuur, politiek en zijn woonplaats Amsterdam ‒ en deed dat altijd uiterst respectvol, ook wanneer het andersdenkenden betrof. Hoewel hij duidelijke meningen had, was hij altijd genuanceerd en matigde hij zich nooit zomaar een oordeel aan.
Zijn zachtmoedigheid en zorgvuldigheid, zijn behulpzaamheid, zijn scherpe geest en zijn kennis van de muziek die hem dierbaar was zullen ieder bijblijven die het geluk heeft gehad zijn pad te kruisen.
Ralf Pisters
Beethoven 2020: Analytical and Performative Perspectives
In het weekeinde van 29 februari en 1 maart organiseerde de VvM, in samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam, de conferentie “Beethoven 2020: Analytical and Performative Perspectives”, ter gelegenheid van de 250ste geboortedag van de componist. Doel van de conferentie was om stil te staan bij de invloed die Beethoven’s muziek heeft gehad op het gebied van de muziektheorie, en bij de uitdaging die zijn muziek vormt voor zowel analytici als uitvoerders.
Er werden op de conferentie meer dan twintig lezingen gehouden van 45 minuten. Het resultaat was zeer positief en de ongeveer 70 (!) deelnemers waren getuige van twee dagen van geïnspireerde wetenschappelijke activiteit, gewaarborgd door een goede organisatie en een hoog niveau van de lezingen. Het idee van de ‘parallelle sessie’ laat een enigszins ambivalente nasmaak achter omdat men altijd het gevoel heeft iets te missen. Maar dankzij deze opzet was de varieteit van de onderwerpen groter en konden de verschillende voorkeuren van de deelnemers bevredigd worden. Dit was een sterk punt van de conferentie. Het uitgangspunt was misschien muziektheorie maar uiteindelijk werden in de lezingen ook aanverwante onderwerpen behandeld zoals muziekwetenschap en uitvoeringspraktijk. In concreto was het opmerkelijk op hoeveel verschillende manieren we naar Beethoven kunnen kijken en luisteren in slechts een weekeinde.
De conferentie opende met een lezing van Thomas Posen (McGill University) over Beethoven’s Eroica Symphonie. Aan de hand van de schetsen van het eerste deel legde Posen uit hoe Beethoven formele en tonale strategieën gebruikte om de lyrische rol van het tweede thema te veranderen met het doel om de rhetorische kracht te versterken van een nieuw lyrisch thema in de doorwerking. Posen speelde zelf zijn reconstructie van de schetsen – genoteerd op één balk - tijdens de lezing.
Andere onderwerpen die langskwamen in het weekeinde waren: Beethoven’s creatieve proces, bediscussieerd aan de hand van de studie van schetsen en ontwerpen; tonale strategieën, onderwerpen van formele, melodische en orkestrale aard in Beethoven’s werken; Beethoven door de ogen van theoretici, met een lezing over Schoenberg’s ideeën en een andere over Rudolph Reti; en Beethoven in het muziekonderwijs.
Het gebruik van schema’s en modellen in Beethoven’s muziek was ook een onderwerp voor discussie in verschillende lezingen. Dmtri Tymoczko (Princeton University) presenteerde een compositorisch schema dat in talloze passages in Beethoven’s composities voorkomt, namelijk, een dat is gebaseerd op een tegenbeweging in de buitenstemmen. Vanwege de alomtegenwoordigheid van deze techniek in Beethoven’s muziek heeft hij dit schema de ‘Ludwig’ genoemd. Nicole Biamonte (McGill University) besprak het ‘folia’ scheme in Beethoven’s werken en suggereerde dat dat schema in veel gevallen de muziek een ‘sfeer van retrospectie’ gaf met een Baroque kleur. De titel van haar lezing was “Hidden Vernacular Quotations in Beethoven’s Middle Period” en onderdeel ervan was een zeer overtuigende uitleg van hoe het Schotse volkslied “On the Banks of Allan Water” ten grondslag ligt aan het tweede thema van deel 1 van de Apassionata (Zie voorbeelden 1 en 2).
Voorbeeld 1
Voorbeeld 2
De laatste plenaire zitting was gewijd aan Paul Scheepers, een docent muziektheorie in Amsterdam en Den Haag, die aan het einde van dit schooljaar met pensioen gaat.
Paul heeft een belangrijke rol gespeeld binnen de muziektheoretische wereld in Nederland, als leraar en als onderzoeker. De vorm van een lecture-recital, gekozen door John Koslovsky en Inés Costales, was gebaseerd op het idee dat de beste manier om hem eer te bewijzen was, om zijn passie voor het lesgeven en voor Schenker analyse te laten zien door middel van een simulatie van een hypothetische les, gebaseerd op zijn eigen aantekeningen en grafische analyse.
Het geselecteerde werk was de fantastische Piano Sonate in As groot, Op. 110, met een nadruk op het eerste deel en met een paar opmerkingen over de andere delen. De heldere uitleg van John, samen met de mooie uitvoering van de verschillende passages door Inés zorgden ervoor dat de lezing makkelijk te volgen was, zelfs voor diegenen die, zoals ikzelf, niet zeer vertrouwd zijn met het stuk. Door ons attent te maken op het tetrachord 6̂−5̂−4̂−3̂ (zie voorbeelden 3 en 4) dat het overheersende motief is in het eerste deel, en door te wijzen op de herhaalde afwezigheid van de stap 2̂ naar 1̂ op belangrijke momenten, slaagden zij erin ons de muziek op een andere manier te laten ervaren en ons te laten genieten van het spel met de verwachtingen die je als luisteraar hebt bij het horen van afsluitingen van muzikale structuren.
Voorbeeld 3
Voorbeeld 4
De lecture recital werd afgesloten met een prachtige uitvoering van de complete sonate. Tenslotte kwam Paul naar het podium om een warm applaus van het publiek in ontvangst te nemen. De aanwezigheid van vrienden, collega’s en studenten, die generaties lang deel uitmaakten van Paul’s lange en vruchtbare carrière, maakten er een zeer emotionele gebeurtenis van.
Samenvattend kunnen we zeggen dat gedurende deze twee dagen van akademische reflectie en discussie de Nederlandse muziekscene werden verrijkt door de aanwezigheid van onderzoekers van hoog niveau uit vele delen van de wereld. Dit soort evenementen helpt ons actief en op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en opkomende onderwerpen binnen de muziektheorie. Om voor mezelf te spreken, ik kwam de conferentie uit met een hernieuwde energie om dieper te duiken in sommige van de besproken onderwerpen, en om over nieuwe zaken te lezen, en ik hoop dat vele anderen dezelfde ervaring hadden. De reacties op de conferentie waren zeer positief en iedereen was zeer te spreken over de kwaliteit van de lezingen en van de goede organisatie. The 250ste verjaardag van de grote Beethoven werd dus op passende wijze gevierd.
Román Santos Mateos
Online Onderwijs
Van de ene op de andere dag, van het weekend van 13 op 16 maart, veranderde het onderwijs compleet als gevolg van de maatregelen die moesten worden genomen in de strijd tegen het corona virus. Ook de theorielessen in de conservatoria konden plotseling niet meer in direct contact met studenten worden gegeven. Aan docenten werd gevraagd om slechts binnen een paar dagen geschikte vormen te vinden om in ieder geval een deel van het onderwijs online voort te kunnen zetten. Waar we op sommige plaatsen al voorzichtig begonnen waren met het online uitzetten van opdrachten en lesmateriaal en waar door een aantal docenten al gebruik werd gemaakt van online ‘tools’, was het nu voor iedereen plotseling nog de enige mogelijkheid om verder te werken. Ik heb ervaren dat het een ongelooflijke energie en creativiteit heeft losgemaakt bij de theoriedocenten en de studenten. Instructievideo’s voor Teams, tips voor Zoom, het delen van ideeën voor interessante online werkvormen in video-chats; in een normale situatie zouden we hier wellicht in zogenaamde ‘pilots’ twee of drie jaar voorzichtig mee hebben geëxperimenteerd. Nu was het binnen een week de nieuwe werkelijkheid. Er blijkt veel mogelijk, maar uit gesprekken met collega’s horen we ook dat een aantal essentiële kanten van ons vak moeilijk in een online werkvorm te realiseren zijn. Voor de hele uitvoerende muziekpraktijk geldt dat het samen muziek maken, het delen van de fysieke ervaring van het akoestische geluid in eenzelfde ruimte en de inspiratie die daaruit ontstaat nauwelijks kunnen plaatsvinden via een computerscherm. En hoewel muziektheoretische vakken veel aspecten omvatten die wellicht wel ‘op papier’ en in gesprekken via een scherm op een zinvolle manier behandeld kunnen worden, missen we ook daarin de ‘practice-based’ benadering die veel theoriedocenten in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. Het roept ook grotere vragen op over de context waarin het muziekonderwijs - en de muziekwereld als geheel - zich de komende periode, mogelijk jaren, zal moeten bewegen. Vooralsnog zullen we dit studiejaar met zoveel mogelijk variatie in de online werkvormen afsluiten en inmiddels wordt nagedacht over wat de ‘1,5-meter-samenleving’ gaat betekenen voor de inrichting van het conservatorium. De maatregelen zullen naar verwachting voor langere tijd van invloed zijn op ons werk.
In afwachting van verdere ontwikkelingen en in de hoop dat muziek weer live zal kunnen klinken, ook als onderdeel van onze lessen, wil de Vereniging voor Muziektheorie graag een platform zijn om onze ervaringen en ‘best practices’ uit te wisselen. We horen graag van de leden welke online seminars, workshops, websites, software en technische middelen zij inzetten in hun praktijk en de moeite waard zijn voor anderen om te leren kennen. Informatie kan worden ingestuurd naar Suzanne Konings (s.konings@koncon.nl).
Suzanne Konings
2020 Jaarvergadering en Erelidmaatschap Pieter Bergé
Op zaterdag 29 februari hield de VVM haar jaarvergadering in het Conservatorium van Amsterdam (tijdens de Beethoven conferentie). Op de vergadering maakten de leden kennis met Veerle De Laet, de managing editor bij Leuven University Press, die een overzicht gaf van de activiteiten van MTA en hoe het drukken en redigeren plaatsvindt. We hebben langdurig gesproken over de vertraging van de twee nummers in 2019 (inmiddels opgelost), alsook over het belang van het instand houden van het aantal abonnees en het op tijd betalen van het abonnement zodat het Tijdschrift op een professioneel niveau kan blijven opereren. Om een tijdige betaling te garanderen overwegen we voor de leden in de nabije toekomst een automatisch incasso systeem in te voeren. De leden worden hiervan t.z.t. op de hoogte gebracht. Meer in het algemeen zijn we zeer enthousiast over de tweehoofdige redactie van Markus Neuwirth en Derek Remes, en over het feit dat de onderwijskundige onderwerpen worden geredigeerd door Peter van Tour. We zien uit naar de 2020 nummers!
Naast het vertrek van John Koslovsky namen we ook afscheid van Giannis Montesantos en Karst de Jong als bestuursleden. Zowel Giannis als Karst hebben zich ingezet voor bestuur en Vereniging; Giannis heeft een professioneel uitziende website opgezet en Karst heeft zijn ervaringen gedeeld als voormalig bestuurslid en hij hield de naam van de Vereniging levend op de sociale media. We willen hen beide nogmaals bedanken voor al hun werk!
We verwelkomen ook drie nieuwe leden in het bestuur: Suzanne Konings, Ralf Pisters en Román Santos Mateos. Suzanne, Ralf en Román staan garant voor een stevige vertegenwoordiging in de toekomst. Het nieuwe bestuur zal de leden binnenkort informeren over de rollen die ieder zal innemen. De website zal ook worden aangepast met het oog op de samenstelling van het nieuwe bestuur.
Op de jaarvergadering is ook melding gemaakt van het Lürsenfonds waar muziektheorie studenten een beroep op kunnen doen. Het fonds is een kapitaaltje met rente dat aangewend kan worden om studenten in de Lage Landen te stimuleren. In het verleden is geld van het Fonds gebruikt als een beloning voor masterscripties en dissertaties en onlangs nog, om de (reis)kosten te dekken van studenten die mee wilden doen aan conferenties, workshops, en het Music Theorist in Residence programma. Het is de bedoeling dat het Fonds ook in de toekomst voor deze zaken wordt aangewend en we willen ook muziektheorie studenten aanmoedigen de gelden op andere manieren te gebruiken om hun loopbaan en onderwijskundige ambities mogelijk te maken.
Enkele andere punten die ter tafel kwamen zijn, dat de financiële jaarverslagen over 2018 en 2019 zijn vastgesteld, met dank aan David Lodewyckx, Pieter Herregodts en Jan Ezendam, en dat de besprekingen over een samenwerking met GmTH zijn blijven steken: er is vooralsnog geen nieuws. Tenslotte stelde Clemens Kemme het bestuur voor een speciaal evenement te wijden aan de 25ste verjaardag van de VvM in 2024. Dit idee werd enthousiast ontvangen door alle aanwezigen. Suggesties voor de inhoud van een dergelijk evenement zijn welkom!
Een speciaal moment op de zondagochtend, 1 maart (tijdens het congres), werd gewijd aan Pieter Bergé, de voormalige voorzitter van de VVM. Pieter werd een erelidmaatschap van de Vereniging toegekend. Barbara Bleij richtte een persoonlijke speech aan Pieter en Karst de Jong speelde een reeks improvisaties op Pieter’s naam en op het concept van de cadens. Pieter deelde zijn eigen hartverwarmende overpeinzingen over de Vereniging en over muziektheorie.
Music Theorist in Residence 2020
Met grote spijt hebben we de Music Theorist in Residence, Joel Lester, moeten afzeggen. De restricties m.b.t. reizen hebben het onmogelijk gemaakt Professor Lester naar de Lage Landen te halen. Lester zag zeer uit naar ontmoetingen met docenten en studenten, en naar het geven van lezingen over zijn binnenkort te publiceren boek over Brahms’s vioolsonates. De afzegging van de reis was een grote teleurstelling ook voor hem.
Afhankelijk van hoe de gezondheidscrisis zich de komende maanden ontwikkelt hopen we Professor Lester in de eerste helft van 2021 welkom te heten in Amsterdam en Leuven. We houden jullie op de hoogte van meer informatie en nieuwe data zodra we die hebben.
EuroMac 10
Op 20 maart heeft de Russische Vereniging voor Muziektheorie (OTM) een bijeenkomst gehad teneinde tot een laatste beslissing te komen aangaande de voorstellen voor de EuroMac 10 (21-26 September, Conservatorium van Moscow: https://euromac.mosconsv.ru/). Alle auteurs zouden nu bericht moeten hebben ontvangen of hun voorstellen wel dan niet zijn aangenomen. Er zijn in totaal bijna 500 voorstellen binnengekomen. Op dit moment is nog niet bekendgemaakt of de organisatie de conferentie wil laten doorgaan of niet (gezien de huidige crisis) maar zodra er informatie is zullen ze dit aan de leden laten weten.
Samenvattend kunnen we zeggen dat gedurende deze twee dagen van akademische reflectie en discussie de Nederlandse muziekscene werden verrijkt door de aanwezigheid van onderzoekers van hoog niveau uit vele delen van de wereld. Dit soort evenementen helpt ons actief en op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en opkomende onderwerpen binnen de muziektheorie. Om voor mezelf te spreken, ik kwam de conferentie uit met een hernieuwde energie om dieper te duiken in sommige van de besproken onderwerpen, en om over nieuwe zaken te lezen, en ik hoop dat vele anderen dezelfde ervaring hadden. De reacties op de conferentie waren zeer positief en iedereen was zeer te spreken over de kwaliteit van de lezingen en van de goede organisatie. The 250ste verjaardag van de grote Beethoven werd dus op passende wijze gevierd.
Román Santos Mateos
Online Onderwijs
Van de ene op de andere dag, van het weekend van 13 op 16 maart, veranderde het onderwijs compleet als gevolg van de maatregelen die moesten worden genomen in de strijd tegen het corona virus. Ook de theorielessen in de conservatoria konden plotseling niet meer in direct contact met studenten worden gegeven. Aan docenten werd gevraagd om slechts binnen een paar dagen geschikte vormen te vinden om in ieder geval een deel van het onderwijs online voort te kunnen zetten. Waar we op sommige plaatsen al voorzichtig begonnen waren met het online uitzetten van opdrachten en lesmateriaal en waar door een aantal docenten al gebruik werd gemaakt van online ‘tools’, was het nu voor iedereen plotseling nog de enige mogelijkheid om verder te werken. Ik heb ervaren dat het een ongelooflijke energie en creativiteit heeft losgemaakt bij de theoriedocenten en de studenten. Instructievideo’s voor Teams, tips voor Zoom, het delen van ideeën voor interessante online werkvormen in video-chats; in een normale situatie zouden we hier wellicht in zogenaamde ‘pilots’ twee of drie jaar voorzichtig mee hebben geëxperimenteerd. Nu was het binnen een week de nieuwe werkelijkheid. Er blijkt veel mogelijk, maar uit gesprekken met collega’s horen we ook dat een aantal essentiële kanten van ons vak moeilijk in een online werkvorm te realiseren zijn. Voor de hele uitvoerende muziekpraktijk geldt dat het samen muziek maken, het delen van de fysieke ervaring van het akoestische geluid in eenzelfde ruimte en de inspiratie die daaruit ontstaat nauwelijks kunnen plaatsvinden via een computerscherm. En hoewel muziektheoretische vakken veel aspecten omvatten die wellicht wel ‘op papier’ en in gesprekken via een scherm op een zinvolle manier behandeld kunnen worden, missen we ook daarin de ‘practice-based’ benadering die veel theoriedocenten in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. Het roept ook grotere vragen op over de context waarin het muziekonderwijs - en de muziekwereld als geheel - zich de komende periode, mogelijk jaren, zal moeten bewegen. Vooralsnog zullen we dit studiejaar met zoveel mogelijk variatie in de online werkvormen afsluiten en inmiddels wordt nagedacht over wat de ‘1,5-meter-samenleving’ gaat betekenen voor de inrichting van het conservatorium. De maatregelen zullen naar verwachting voor langere tijd van invloed zijn op ons werk.
In afwachting van verdere ontwikkelingen en in de hoop dat muziek weer live zal kunnen klinken, ook als onderdeel van onze lessen, wil de Vereniging voor Muziektheorie graag een platform zijn om onze ervaringen en ‘best practices’ uit te wisselen. We horen graag van de leden welke online seminars, workshops, websites, software en technische middelen zij inzetten in hun praktijk en de moeite waard zijn voor anderen om te leren kennen. Informatie kan worden ingestuurd naar Suzanne Konings (s.konings@koncon.nl).
Suzanne Konings
2020 Jaarvergadering en Erelidmaatschap Pieter Bergé
Op zaterdag 29 februari hield de VVM haar jaarvergadering in het Conservatorium van Amsterdam (tijdens de Beethoven conferentie). Op de vergadering maakten de leden kennis met Veerle De Laet, de managing editor bij Leuven University Press, die een overzicht gaf van de activiteiten van MTA en hoe het drukken en redigeren plaatsvindt. We hebben langdurig gesproken over de vertraging van de twee nummers in 2019 (inmiddels opgelost), alsook over het belang van het instand houden van het aantal abonnees en het op tijd betalen van het abonnement zodat het Tijdschrift op een professioneel niveau kan blijven opereren. Om een tijdige betaling te garanderen overwegen we voor de leden in de nabije toekomst een automatisch incasso systeem in te voeren. De leden worden hiervan t.z.t. op de hoogte gebracht. Meer in het algemeen zijn we zeer enthousiast over de tweehoofdige redactie van Markus Neuwirth en Derek Remes, en over het feit dat de onderwijskundige onderwerpen worden geredigeerd door Peter van Tour. We zien uit naar de 2020 nummers!
Naast het vertrek van John Koslovsky namen we ook afscheid van Giannis Montesantos en Karst de Jong als bestuursleden. Zowel Giannis als Karst hebben zich ingezet voor bestuur en Vereniging; Giannis heeft een professioneel uitziende website opgezet en Karst heeft zijn ervaringen gedeeld als voormalig bestuurslid en hij hield de naam van de Vereniging levend op de sociale media. We willen hen beide nogmaals bedanken voor al hun werk!
We verwelkomen ook drie nieuwe leden in het bestuur: Suzanne Konings, Ralf Pisters en Román Santos Mateos. Suzanne, Ralf en Román staan garant voor een stevige vertegenwoordiging in de toekomst. Het nieuwe bestuur zal de leden binnenkort informeren over de rollen die ieder zal innemen. De website zal ook worden aangepast met het oog op de samenstelling van het nieuwe bestuur.
Op de jaarvergadering is ook melding gemaakt van het Lürsenfonds waar muziektheorie studenten een beroep op kunnen doen. Het fonds is een kapitaaltje met rente dat aangewend kan worden om studenten in de Lage Landen te stimuleren. In het verleden is geld van het Fonds gebruikt als een beloning voor masterscripties en dissertaties en onlangs nog, om de (reis)kosten te dekken van studenten die mee wilden doen aan conferenties, workshops, en het Music Theorist in Residence programma. Het is de bedoeling dat het Fonds ook in de toekomst voor deze zaken wordt aangewend en we willen ook muziektheorie studenten aanmoedigen de gelden op andere manieren te gebruiken om hun loopbaan en onderwijskundige ambities mogelijk te maken.
Enkele andere punten die ter tafel kwamen zijn, dat de financiële jaarverslagen over 2018 en 2019 zijn vastgesteld, met dank aan David Lodewyckx, Pieter Herregodts en Jan Ezendam, en dat de besprekingen over een samenwerking met GmTH zijn blijven steken: er is vooralsnog geen nieuws. Tenslotte stelde Clemens Kemme het bestuur voor een speciaal evenement te wijden aan de 25ste verjaardag van de VvM in 2024. Dit idee werd enthousiast ontvangen door alle aanwezigen. Suggesties voor de inhoud van een dergelijk evenement zijn welkom!
Een speciaal moment op de zondagochtend, 1 maart (tijdens het congres), werd gewijd aan Pieter Bergé, de voormalige voorzitter van de VVM. Pieter werd een erelidmaatschap van de Vereniging toegekend. Barbara Bleij richtte een persoonlijke speech aan Pieter en Karst de Jong speelde een reeks improvisaties op Pieter’s naam en op het concept van de cadens. Pieter deelde zijn eigen hartverwarmende overpeinzingen over de Vereniging en over muziektheorie.
Music Theorist in Residence 2020
Met grote spijt hebben we de Music Theorist in Residence, Joel Lester, moeten afzeggen. De restricties m.b.t. reizen hebben het onmogelijk gemaakt Professor Lester naar de Lage Landen te halen. Lester zag zeer uit naar ontmoetingen met docenten en studenten, en naar het geven van lezingen over zijn binnenkort te publiceren boek over Brahms’s vioolsonates. De afzegging van de reis was een grote teleurstelling ook voor hem.
Afhankelijk van hoe de gezondheidscrisis zich de komende maanden ontwikkelt hopen we Professor Lester in de eerste helft van 2021 welkom te heten in Amsterdam en Leuven. We houden jullie op de hoogte van meer informatie en nieuwe data zodra we die hebben.
EuroMac 10
Op 20 maart heeft de Russische Vereniging voor Muziektheorie (OTM) een bijeenkomst gehad teneinde tot een laatste beslissing te komen aangaande de voorstellen voor de EuroMac 10 (21-26 September, Conservatorium van Moscow: https://euromac.mosconsv.ru/). Alle auteurs zouden nu bericht moeten hebben ontvangen of hun voorstellen wel dan niet zijn aangenomen. Er zijn in totaal bijna 500 voorstellen binnengekomen. Op dit moment is nog niet bekendgemaakt of de organisatie de conferentie wil laten doorgaan of niet (gezien de huidige crisis) maar zodra er informatie is zullen ze dit aan de leden laten weten.